ارزیابی تأثیر توریسم تاریخی - فرهنگی بر توسعة پایدار شهر کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکترا دانشگاه فردوسی مشهد

3 کارشناس ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

صنعت گردشگری به عنوان زمینه و گسترة مؤثّری در توسعة اقتصادی، اجتماعیمناطق شهری مطرح است شهرها ازابتداتا کنون از جذّاب‌ترین فضاها برایگردشگرانبوده­اند و بهعنوان نماداصلیدرجه‌ایازتکامل اجتماعی انسان‌ها دربر دارندة مراکز مهمّ اقتصادی، علمی،تفریحی، پزشکی و... بوده و افزون بر این، از جاذبه‌های طبیعی و میراث تاریخی فرهنگینیز بهره‌مند بوده‌اند. همین امر، باعث جذب گردشگران به شهرها شده است اگر ورود گردشگران به شهرها با برنامه­ریزی و مدیریت همراه نباشد علاوه بر اینکه باعث توسعه و پیشرفت شهر نمی­شود بلکه خسارات زیادی برای این مناطق به وجود می‌آورند. به طوری که برای دست‌یابی به اهداف توسعة پایدار گردشگری با توجّه به ابعاد اجتماعی، فرهنگی،اقتصادی و زیست‌محیطی آن، نگرش و تحلیل سیستمی و همه‌جانبه‌ای ضروری و اجتناب­ناپذیر است. با توجّه به اهمّیّت این موضوع، شهر کرمان، یکی از مراکز تاریخی فرهنگی کشور، سالانه پذیرای تعداد کثیری از گردشگران داخلی و خارجی است.هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تأثیرات توریسم تاریخی و فرهنگی بر توسعة پایدار شهر کرمان است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که داده‌های مورد نظر از طریق مطالعة میدانی و کتابخانه‌ای جمع‌آوری و در روش پیمایشی از ابزار پرسشنامه استفاده شد. حجم نمونه 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین و شیوة نمونه‌گیری سهمیه‌ای و پرسشنامه به صورت تصادفی توزیع شده است. سپس داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS   مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج پژوهش که در قالب آزمون­های تی (تک­نمونه‌ای) و همبستگی اسپیرمن انجام گرفت حاکی از آن است که گردشگری تاریخی - فرهنگی در افزایش درآمد در شهر کرمان تأثیر مثبت داشته، از مهم‌ترین اثرات آن، می‌توان به افزایش درآمد شهروندان، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و رونق کسب و کار محلّی اشاره کرد. همچنین در بررسی اثرات گردشگری در توسعة پایدار در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی) مشخّصشدکه شاخص اقتصادی با ضریب 763/0بیشترین تأثیر و شاخص زیست‌محیطی با ضریب 487/0کمترین اثر را بر توسعة پایدار در شهر کرمان داشته است.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی اکبرزاده ، محمد حسن (1386) رشد گردشگری محلّی - توسعة گردشگری شهری، ماهنامة شهرداری‌ها، 18، صص. 66-59.
الوانی، مهدی؛ دهدشتی، شاهرخ (1373) اصول و مبانی جهانگردی، چاپ اوّل، انتشارات بنیاد مستضعفان و جانبازان، تهران.
انوری آریا، مینا؛ نساج، مینا (1386) بررسی و تبیین نقش صنعت توریسم در توسعه فضاهای شهری، همایش منطقه‌ای جغرافیا، توریسم و توسعة پایدار، اسلامشهر،.
بحرینی، حسین؛ جهانی­مقدم، حمیدرضا (1383)استفاده از توان‌های بالقوّة مناطق جهت توسعة گردشگری (مطالعة موردی: پارک - موزة نفت مسجد سلیمان)، محیط‌شناسی، 35، صص. 50-33.
حمدی، کریم؛ وظیفه­دوست، حسین؛ جعفرپور، احمد (1388) بررسی تأثیرات توریسم تاریخی و فرهنگی بر توسعة شهر همدان، پژوهش‌نامة علوم اجتماعی، 3 (1)، صص. 69-49.
علی­پور، ابراهیم (1389) قابلیّت‌هایتوسعةتوریسمدرشهرستانورزقان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور بروجن.
غضنفرپور، حسین؛ کمانداری، محسن (1393) جغرافیای گردشگری با تأکید بر گردشگری شهری، انتشارات نور علم.
فخر احمد، سید مهدی؛ پورجعفر محمدرضا؛ تقوایی، علی‌اکبر (1387) برنامه‌ریزی توسعة درون‌شهری، فروش‌ها و ضرورت‌ها، نشریة هویت شهر، 2 (2)، صص. 67-57.
قهرمانی­مطلق، حسن (1375) اثراتجغرافیاییجهانگردیدرشهرستانهمدان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
کازس، ژرژ؛ پوتیه، فرانسوا (1382) جهانگردی شهری، ترجمة صلاح‌الدّین محلاتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
کدیور، علی‌اصغر؛ سقایی، مهدی (1386) ساماندهی گردشگری در تفرّجگاه‌های پیرامون شهری، تحقیقات جغرافیایی، 83، صص. 134-111.
مفیدی شمیرانی، سید مجید؛ افتخاری­مقدم، علی (1388) توسعة پایدار شهری، دیدگاه‌ها و اصول اجرایی آن در کشورهای در حال توسعه، فصلنامة بین‌المللی ساخت شهر، 6 (12)، صص. 25-15.
منصوری، علی (1381)توریسم و توسعة پایدار، رشد آموزش جغرافیا، دفتر انتشارات کمک‌آموزشی.
موحد، علی (1386) گردشگری شهری، چاپ اوّل، دانشگاه شهید چمران، اهواز.
نصیری­زاده، حمیدرضا؛ توتونچی، جهانگیر (1382) جهانگردی و اشتغال، مجموعه مقالات سمینار بررسی سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه علامه طباطبایی و سازمان ایران‌گردی و جهانگردی ایران.
هدائی، هوشنگ (1377) بررسی جاذبه‌های جهانگردی شهرستان کرمانشاه، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
ولی­زاده، حمید (1385) چالش‌هایفرارویصنعتتوریسمدرایرانباتأکیدبرکلانشهرتبریز، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
Abu Al Haija, A. (2010) Jordan: Tourism and conflict with local communities, Habitat Enternational, 35, pp. 93-100.
Arthur, S. N. A., Mensah, J. (2006)Urban manegment and heritage tourism for sustainable development the case of Caltural Heritage and management Programme in Ghana, management of Enviromental Quality, 17 (3), pp. 22-39.
Ashworth, G. J., Larkham, P. j. (1994) Building a new Heritage: Tourism, Culture and Identify in the new Europe, Rutledge, London.
Chang, T. C. (1997)Heritage as tourism commodity: traversing the tourist– local divide, Singapore journal of Tropical Geography, 18 (1), pp. 46-68.
Hall, T. (1998) Urban Geography, London and New York, Rutledge.
Law, C. M. (1992) Urban Tourism and its Contribution to Economic Regeneration, Urban studies, 29 (3 & 4), pp. 599-618.
Russo, A. P., Borg, A. (2002) Planing canse study of four European cities Tourism Management 23.
Shapira, K. P. (2001) Innovative partnertships for sustainable urban tourism frame work approach and the europen experience creating and managing growth in travel and tourism, TTRA europen conference, Stockholm,Sweden april.
Timoty, D., Geoffre W. (1995)Tourism Accommodation in Asian Historic City, Journal of Tourism Studies, 6, pp. 68-84.