تحلیل و ارزیابی سطح پایداری اجتماعی در شهر نوشهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

پایداری اجتماعی مفهومی است کیفی که دربرگیرندة دامنة گسترده‌ای از مفاهیم همچون توسعة اجتماعی،  سرمایة اجتماعی،  مشارکت، تعلّق،  برابری و... است.  هدف اصلی این پژوهش، شناخت و ارزیابی مؤلّفه‌های سازندة پایداری اجتماعی و کم  و کیف آن در  شهر  نوشهر است. جامعة آماری تحقیق،  شهروندان بالای 20 سال شهر  نوشهر (برابر با 33635 نفر) و  حجم  نمونه  نیز  برابر  با 380 نفر است که جهت کیفیّت  بالاتر تعداد  نمونه تا 400  نمونه افزایش یافت.  روش‌شناسی تحقیق، پیمایشی - تحلیلی است  و  روش تجزیه و تحلیل داده­ها  نیز  بر اساس روش‌های آماری توصیفی  و استنباطی،  روش تحلیل عاملی اکتشافی و استفاده از مدل‌های کمّی است. یافته‌های تحقیق نشان‌ می‌دهند که مهم‌ترین مؤلّفه‌های  سازندة پایداری اجتماعی  در  شهر  نوشهر عبارتند از احساس تعلّق مکانی،
هم­بستگی  و انسجام اجتماعی،  دسترسی به امکانات (عدالت اجتماعی) و احساس امنیّت اجتماعی که در مجموع این عامل‌ها حدود 55 درصد کلّ  واریانس مربوط  به متغیّر پنهان تحقیق،  یعنی پایداری اجتماعی را تبیین می‌کنند. از این میان عامل نخست 99/15 درصد،  عامل دوم 6/15 درصد،  عامل سوم 9/12 درصد و عامل چهارم 65/9 درصد واریانس داده‌ها را تبیین می‌کنند. ارزیابی سطح پایداری اجتماعی از طریق ساخت شاخص تجمّعی نیز گویای آن است که میانگین امتیاز پایداری اجتماعی به دست آمده  برای شهر نوشهر برابر با 692/2 است که نسبت به میانۀ  نظری تحقیق (عدد 3) پایین‌تر بوده  و گویای  وضعیت نه چندان مناسب شهر نوشهر به لحاظ شاخص‌های پایداری اجتماعی است؛ همچنین تحلیل‌ها نشان می‌دهند بین شرایط محیط کالبدی شهر/ محلّه و بهزیستی ذهنی، شرایط اقتصادی، نوع تصرّف واحد مسکونی، مساحت زمین مسکونی، سطح درآمد و جنسیّت شهروندان با سطح پایداری اجتماعی آن‌ها رابطة معنی‌داری وجود دارد و در سوی دیگر متغیّر‌های زمینه‌ای چون سن، سطح تحصیلات، سابقة سکونت در شهر و مهاجر بودن/ نبودن رابطة معنی‌داری با سطح پایداری اجتماعی شهر نوشهر ندارند.

کلیدواژه‌ها


پورطاهری، مهدی، حمد الله سجاسی قیداری و طاهره صادقلو، 1389، سنجش و اولویّت‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک رتبه‌بندی بر اساس تشابه به حلّ ایده­آل فازی (مطالعة موردی: دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان خدابنده)، مجلّة پژوهش‌های روستایی، 1، 31-1.
رهنمایی، محمّدتقی و مصطفی محمدی ده چشمه، 1388، نگرشی بر ناپایداری اجتماعی در بوم شهر ایرانی، اطّلاعات سیاسی و اقتصادی، 259-260، 297-284.
زاهدی، شمس­السّادات و‌ غلامعلی نجفی، 1385،‌ بسط مفهومی توسعة پایدار، فصلنامة مدرّس علوم انسانی، 10 (4)، 76-43.
سالمی، مریم؛ محمّدرضا حمزه­ای و علی­اصغر میرک­زاده، 1390، سنجش پایداری اجتماعی زنان روستایی شهرستان سقز، فصلنامة مطالعات اجتماعی و روان‌شناختی زنان، 9 (1)، 76-55.
شکویی، حسین و سید مهدی موسی کاظمی محمّدی، 1381، ارزیابی پایداری اجتماعی در شهر قم، پژوهش‌های جغرافیایی،  43، 41-27.
شیعه، اسماعیل، 1382، با شهر و منطقه در ایران، چاپ اوّل، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
عارفی، مهیار، 1380، به سوی رویکرد دارایی - مبنا برای توسعۀ اجتماع محلّی، نشریة هنرهای زیبا، 10، 33-22.
مرکز آمار ایران، 1390، سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1335-1385.
Barron, L. and Gaunlett, E., 2002, Housing and Sustainable Communities, Indicators project, western Australian council of social service.
Bohannan, R., Gray, C., McGrath, S., Schultheiss, A., Rahn, K., and Knaub, R., 2005, Community Sustainability, Chicago University press, Chicago.
Cities Alliance, 2006, Cities without slums, Annual Report.
Cuthill, M., 2010, Strengthening the Social in Sustainable Development " Developing a Conceptual Framework for Social Sustainability in a Rapid Urban Growth Region in Australia, Sustainable development, No 18,Published online in Wiley InterScience, (www.interscience.wiley.com) DOI: 10.1002/sd. 397, 362- 373.
Dempsay, N; Bramley, G; Power, s and Brown, C., 2009, The Social Dimension of Sustainable Development: Defining Urban Social Sustainability, Sustainable development, 1, Published online in Wiley InterScience, (www.interscience.wiley.com) DOI: 10.1002/sd.417, 1-12.
DFID, 2002, Indicators for Socially Sustainable Development, http//www.livelihood.org/info/docs/wssd-indbr.pdf.
Enyedi, G., 2002, Social Sustainability of Large Cities. Ekistics 69 (142), 412–414.
Foladori, G., 2005, Advances and Limits of Social Sustainability as an Evolving Concept, Canadian Journal of Development Studies, 26 (3), 501–510.
Goodland, R., 2003, Sustainability Human, Social, Economic and Environmental, World Bank Washington DC, USA.
Hall, T., 2005, Urban Geography, 3rd edition, Routledge, London and New York.
Hopwood, B; Mellor, M; O’Brien, G., 2005, Sustainable Development: Mapping Different Approaches, Sustainable Development, 13, 38–52.
Littig B, Griesler E., 2005, Social Sustainability: a Catchword Between Political Pragmatism and Social Theory. International Journal of Sustainable Development 8 (1/2), 65–79.
Moffatt, I., 1996, Sustainable Development, Principles, Analysis and Policies, the Parthenon publishing group, London.
Polese, M., Stren, R., 2000, The Social Sustainability of Cities. University of TorontoPress, Toronto.
Vallance, S; Perkins, H and Dixon, J., 2011, What is Social Sustainability? A Clarification of Concepts, Geoforum, 42, 342–348.