2024-03-29T10:50:07Z
https://ges.razi.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=183
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2322-3197
1392
3
3
تحلیل تغییرات اقلیمی از دیدگاه کشاورزان منطقة الیگودرز با تأکید بر بخش مرکزی
محمد
توکلی
بهلول
علیجانی
رضا
برنا
حسین
محمدی
تغییرات اقلیمی بهطور مستقیم بخش کشاورزی را تحت تأثیر قرار میدهد و بیشک تشدید ناهنجاریهای اقلیمی در آینده میتواند تأمین نیاز غذایی بشر را تهدید کند؛ بنابراین بخش کشاورزی میتواند بیشترین تأثیر را از پدیدة تغییر اقلیم بپذیرد؛ همچنین تغییر اقلیم سبب تشدید خشکسالی و اختلال در فعّالیّتهای کشاورزی شود؛ لذا باید بهنوعی با استفاده از ابزارهای مختلف موجود در حوزة مدیریت این اثر پیشبینی و یا شبیهسازی شود تا با توجّه به آن بتوان برنامهریزیها و سیاستگذاریهای لازم را در پیش گرفت تا درنهایت ضمن تأمین امنیّت غذایی مصرفکنندگان، رفاه حداکثری تولیدکنندگان نیز تأمین شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه کشاورزان الیگودرز در استان لرستان درخصوص تغییر اقلیم و عوامل مؤثّر بر آن صورت گرفته است. جامعة آماری نوشتار پیش رو کشاورزان شهرستان الیگودرز و تعداد نمونة انتخابشده در منطقه 116 مورد براساس نمونهگیری تصادفی بود. از پرسشنامه بهمثابة ابزار اصلی جمعآوری دادهها استفاده شد؛ افزون بر این، برای بررسی تغییرات آبوهوایی در منطقه، آمار سیسالة دادههای هواشناسی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیش از 42% مردم با موضوع تغییر اقلیم از طریق رسانهها و رادیو و تلویزیون آشنا شدهاند و بیش از 60% پاسخگویان نسبت به موضوع تغییر اقلیم نگرش منفی دارند و در بیش از چهارده پرسش موجود در پرسشنامه این موضوع را تأکید کردهاند.
تغییر اقلیم
الیگودرز
کشاورزی
نیاز غذایی
مدیریت
2013
10
23
1
15
https://ges.razi.ac.ir/article_1102_9fb1588c5f633db56e36f365834ee5d1.pdf
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2322-3197
1392
3
3
ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در دوران جنگ عراق و ایران و پس از آن (مطالعه موردی: حوضة آبخیز شهر ایلام)
نورالدین
رستمی
بتول
نوروزی
طاهره
جعفری
اطّلاع از وضعیّت تغییرات کاربری اراضی به منظور برنامهریزی و مدیریت مناسب زمینها در زمان حال و آینده مهم است. از میان روشهای گوناگون مطالعة این تغییرات، استفاده از تصاویر ماهوارهای و فنّاوریهای RS و GIS یکی از بهترین راهکارها برای ارزیابی و آشکارسازی این تغییرات است. پژوهش حاضر مطالعهای کاربردی و میدانی با هدف بررسی روند تغییرات کاربری اراضی در سالهای 1984، 2002 و 2007 برای حوضة آبخیز شهر ایلام است. به این منظور با استفاده از تصاویر ماهوارهای ETM و بهکارگیری نرمافزار ENVI برای هر دوره هشت نوع کاربری تعریف شد و با استفاده از نرمافزار Arc GIS مساحت کاربریهای مورد نظر مشخّص شد. طبقهبندیهای انجامشده بهصورت طبقهبندی نظارتشده با ضریب کاپای 5/96%، 3/92% و 8/97% بهترتیب برای دورههای زمانی مورد بررسی است. نتایج نشان داد که میزان پوشش اراضی جنگلی در دورههای مورد بررسی دارای نوسان بوده که ازجمله علل کاهش آن میتوان به استفاده از هیزم درختان جنگلی طی دوران جنگ تحمیلی برای پخت و پز و اهداف گرمایشی در اطراف شهر ایلام اشاره کرد که منجر به کاهش سطوح جنگلی شده است. افزایش سطوح جنگلی هم مربوط به جنگلکاری پس از دوران جنگ در اطراف شهر است؛ همچنین در بازههای زمانی یادشده کاربری باغ تغییرات محسوسی نداشته، در حالی که درصد مناطق مسکونی نسبت به سایر کاربریها روند رو به رشدی داشته است که از علل آن میتوان به افزایش جمعیّت، توسعة شهری و صنعتی اشاره کرد. نتایج نوشتار پیش رو نشان داد که از تصاویر ماهوارهای میتوان بهخوبی در بررسی تغییرات پوشش گیاهی استفاده کرد.
کاربری اراضی
ایلام
تصاویر ماهوارهای ETM
GIS
RS
2013
10
23
17
27
https://ges.razi.ac.ir/article_1103_ecca438773fd7f74d49d8acc9390ba3d.pdf
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2322-3197
1392
3
3
تعیین مناطق مناسب به منظور توسعه فیزیکی شهرها برمبنای پارامترهای ژئومورفولوژی (مطالعه موردی: شهر بانه)
مرتضی
اکبریان
دیانا
درتاج
روند توسعه شهری در طی سالهای اخیر سبب پیشروی نواحی سکونتگاهی بهسمت مناطق خطرآفرین شده است. در این میان، شهرهایی که در مناطق کوهستانی قرار دارند، بیشتر با این مشکل مواجه شدهاند. شهر بانه بهمثابة یکی از شهرهای نواحی کوهستانی در غرب کشور، روند شتابان توسعة شهری دارد. با توجّه به اهمّیّت موضوع، در نوشتار پیش رو به تعیین مناطق مستعدّ توسعة نواحی سکونتگاهی در شهر بانه پرداخته شده است. در پژوهش حاضر بهمنظور اهداف مورد نظر از هشت پارامتر لیتولوژی، فاصله از گسل، ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی و فاصله از راه ارتباطی استفاده شده است. پس از تهیّة لایههای اطّلاعاتی و فازیسازی آنها، با استفاده از مدل AHP به هرکدام از آنها وزن داده شده و سپس وزن بهدستآمده بر روی لایههای اطّلاعاتی اعمال شده است و درنهایت لایههای اطّلاعاتی با استفاده از عملگر گامای فازی باهم تلفیق و ترکیب شده است و نقشة نهایی حاصل شده است. نقشة بهدستآمده از تلفیق لایههای اطّلاعاتی به پنج کلاس تناسب خیلیزیاد، زیاد، متوسّط، کم و خیلیکم تقسیم شده است. ارزیابی کلاسها بیانگر این است که تنها حدود ۳۰% از محدودة مورد مطالعه در کلاسهای با تناسب زیاد و خیلیزیاد قرار دارد که بیانگر این است که شهر بانه بهمنظور اهداف توسعة شهری با محدودیتهای زیادی روبهرو است.
ژئومورفولوژی
توسعه شهری
بانه
2013
10
23
29
37
https://ges.razi.ac.ir/article_1104_03512fd84d05c53fc1b5f1832cf69383.pdf
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2322-3197
1392
3
3
تحلیلی بر وضعیّت اشتغال در بخش گردشگری و تأثیر آن بر توسعة متوازن منطقهای (مطالعه موردی: استان گیلان)
محمد
اسکندری نوده
احمد
پوراحمد
مژگان
خوشدلان
امروزه گردشگری از بخشهای مهم در فعّالیّتهای اقتصادی بهشمار آمده و همواره از دیدگاههای گوناگون مورد توجّه قرار گرفته است. پژوهش حاضر نیز به بررسی کارکرد گردشگری در ایجاد اشتغال در شهرستانهای استان گیلان و تأثیر آن بر توسعة متوازن منطقهای طی دو دورة زمانی 1385-1375 و 1390-1385 پرداخته است؛ روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و اطّلاعات مورد نیاز با تکیه بر اطّلاعات اسنادی، جمعآوری و برای تحلیل اثرات اشتغالزایی بخش گردشگری از «تعداد شاغلین فعّالیّتهای مربوط به تأمین جا و غذا» بهمثابة جایگزین در این زمینه استفاده شده است. یافتههای پژوهش با استفاده از مدلهای تغییر مکان – سهم، ضریب مکانی و ضریب آنتروپی بیانگر آن است که طی این دورههای زمانی بخش گردشگری در استان دارای رشد اشتغالزایی مثبت بوده است؛ در حالی که توزیع آن در شهرستانهای استان در دورة زمانی 1385-1375 در راستای توسعة متوازن منطقهای و در دورة زمانی 1390-1385 در این راستا نبوده و بهطور عمده به نفع شهرستان رشت بوده است. در دورة زمانی 1385-1375 شهرستانهای آستارا، رشت، شفت و صومعهسرا و فومن در این بخش اقتصادی نسبت به استان دارای رشدِ کمتر و سایر شهرستانها یعنی آستانة اشرفیه، بندر انزلی، تالش، رودبار و رودسر، لاهیجان و لنگرود دارای رشد بیشتر بودهاند؛ همچنین در بازة زمانی 1390-1385 بهجز شهرستانهای رشت، رودسر، لاهیجان و ماسال که رشدِ اقتصادیِ بیشتر نسبت به استان داشتهاند، دوازده شهرستان دیگر یعنی آستارا، آستانة اشرفیه، املش، بندر انزلی، تالش، رضوانشهر، رودبار، سیاهکل، شفت، صومعهسرا، فومن، لنگرود در این خصوص دارای رشد منفی بودهاند؛ افزون بر این طی دورة اوّل شهرستانهای فومن، آستانة اشرفیه و لنگرود و طی دورة دوّم شهرستانهای رشت، املش و لاهیجان موفّقترین عملکرد را در حوزة افزایش سهم اشتغال بخش گردشگری داشتهاند.
گردشگری
اشتغال
توسعه متوازن منطقهای
استان گیلان
2013
10
23
39
55
https://ges.razi.ac.ir/article_1105_9f12e20c37a6153dc1d0d419f52dd5d0.pdf
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2322-3197
1392
3
3
تعیین مشارکت زیرحوضههای آبخیز خرّمآباد در دبی اوج و حجم رواناب بهمنظور اولویّتبندی در کنترل سیلاب
سمیرا
کوشکی
احمد
مزیدی
یکی از مهمترین اقدامات مورد نظر در پروژههای مدیریت سیلاب، بررسی میزان مشارکت زیرحوضههای مختلف یک حوضۀ آبخیز در تعیین مؤلّفههای مختلف سیلاب خروجی از حوضه است. با توجّه به نبود ایستگاههای هیدرومتری در محلّ خروجی تمام زیرحوضهها، تحقّق هدف یادشده نیازمند شبیهسازی فرایند بارش – رواناب در زیرحوضهها از طریق مدلهای هیدرولوژیکی است. در این مطالعه بهمنظور تعیین میزان سیلاب خروجی از هر زیرحوضه و بررسی میزان مشارکت آن در سیلاب خروجی از حوضة آبخیز خرّمآباد در استان لرستان از مدل HEC–HMS استفاده شده است. بدینمنظور پس از جمعآوری آمار بارش و سیلاب مربوط به ایستگاههای هواشناسی و هیدرومتری داخل و خارج حوضه و کنترل دادهها از پنج واقعۀ رگبار و سیلاب متناظر بهمنظور واسنجی و اعتبارسنجی مدل استفاده شد. با استفاده از اطّلاعات وضعیّت پوشش گیاهی، خاک و کاربری اراضی حوضه، نقشۀ CN حوضه در محیط سامانۀ اطّلاعات جغرافیایی استخراج شد؛ سپس بهمنظور بررسی میزان مشارکت و اولویّتبندی زیرحوضهها، هایتوگراف بارش مربوط به دوره بازگشتهای 2، 5، 10، 20، 50، 100 ساله به مدل وارد و با حذف متوالی زیرحوضهها از جریان شبیهسازی، میزان تأثیر آن در دبی اوج و حجم سیلاب خروجی از حوضۀ مورد نظر تعیین شد. نتایج نشان داد که اولویّت مشارکت در دبی اوج و حجم سیلاب خروجی حوضه به زیرحوضۀ پنج اختصاص دارد که بهدلیل مساحت بیشتر این زیرحوضه است. برای دستیابی به ویژگیهای سیلاب بدون تأثیر مساحت بیشترین دبی پیک مربوط به زیرحوضۀ چهار و در مورد حجم سیلاب اولویّت به زیرحوضۀ دو اختصاص دارد. نتایج بهدستآمده امکان تبیین سیاستهای صحیح مدیریت سیلاب از طریق مدیریت زیرحوضههای بحرانی در منطقۀ مورد مطالعه را بهخوبی فراهم آورده است.
مدلسازی سیلاب
مدل HEC-HMS
حوضۀ آبریز خرّمآباد
اولویّتبندی زیرحوضهها
رواناب
2013
10
23
57
66
https://ges.razi.ac.ir/article_1106_cf9fceb185d06bc15a4d2f61da22eeef.pdf
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2322-3197
1392
3
3
پتانسیلسنجی مناطق مستعدّ وقوع زمینلغزش در درّة لاسم با استفاده از مدل تحلیل سلسلهمراتبی و منطق فازی
عطرین
ابراهیمی
امیر علی
عباس زاده
فاطمه
نور الدین موسی
حمید
گنجائیان
زهرا
زنگنه تبار
زمینلغزشها بهمثابة یکی از فرایندهای دامنهای محسوب میشوند که نتیجة فرایندهای طبیعی و فعّالیّتهای انسانی هستند. این فرایندها در زمرة پرخسارتترین مخاطرات طبیعی هستند که همزمان با دستکاری بشر در سیستمهای طبیعی در دهههای اخیر، شتاب فزایندهای یافتهاند. با توجّه به اینکه شناسایی و بخشبندی نواحی مستعدّ لغزش و پهنهبندی خطر آن، گام مهمّی در ارزیابی خطرهای محیطی بهشمار میرود؛ در نوشتار پیش رو به ارزیابی وضعیّت لغزشپذیری حوضة لاسم پرداخته شده است. در پژوهش حاضر ابتدا وضعیّت ژئومورفولوژی، زمینشناسی و پارامترهای انسانی حوضه ارزیابی شده، سپس با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و نظر کارشناسان، لایههای مورد استفاده ارزشگذاری شده است. پس از بهدستآوردن وزن لایهها با مدل AHP، وزنهای بهدستآمده بر روی لایهها اعمال شده و سپس لایههای اطّلاعاتی با استفاده از مدل منطق فازی باهم تلفیق شدهاند و نقشة نهایی حاصل شده است که بهمنظور تفکیک بهتر و ارزیابی آسانتر، حوضة مورد مطالعه ازنظر پتانسیل وقوع زمینلغزش در پنج کلاس قرار گرفته شده است. نتایج بهدستآمده بیانگر آن است که حدود 43% از وسعت کلّ حوضه (129 کیلومتر مربع) در منطقه با پتانسیل زیاد و خیلیزیاد وقوع زمینلغزش قرار دارد که این طبقات بهطور عمده در نیمة جنوبی حوضه (بهدلیل فراهمبودن بیشتر شرایط) قرار گرفتهاند؛ همچنین نتایج نشان داد که در حوضة مورد مطالعه پتانسیل وقوع زمینلغزشها بهطور کلّی از شمال به جنوب و از غرب به شرق افزایش مییابد.
زمینلغزش
لاسم
AHP
منطق فازی
2013
10
23
67
76
https://ges.razi.ac.ir/article_1107_e9b7388a389e1ed22b2023893406f5d7.pdf