TY - JOUR ID - 478 TI - ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی نواحی شهری در برابر زلزله با استفاده از مدل ELECTRE (مطالعة موردی: ابهر) JO - جغرافیا و پایداری محیط JA - GES LA - fa SN - 2322-3197 AU - یاری قلی, وحید AU - نوروزی, محمدجواد AU - کلانتری, بهرنگ AD - - دانشجوی دکتری دانشگاه زنجان AD - دانشجوی دکتری دانشگاه زنجان AD - کارشناس ارشد دانشگاه شهید بهشتی، تهران Y1 - 2014 PY - 2014 VL - 4 IS - 2 SP - 87 EP - 101 KW - آسیب‌پذیری KW - آسیب‌پذیری اجتماعی KW - زلزله KW - مدل ELECTRE KW - نواحی شهر ابهر DO - N2 -   موضوعایمنیشهرهادربرابرمخاطراتطبیعییکیازاهدافاصلیبرنامه‌ریزیشهریاست.باتوجّه بهاینکهایرانازنظروقوعبلایاییطبیعیجزودهکشورجهاناست،مدیریتبحران‌هایبهوجودآمدهیکیازضرورت‌هاینظامبرنامه‌ریزیشهریاست.ازسویدیگروقوعبلایایطبیعیازجملهزلزلهنهتنهاباعثخساراتبهزیرساخت‌هایکالبدیوفیزیکیدرنواحیزلزله‌زدهمی‌شود،بلکهساختارهایاجتماعیآننواحیراهمتحتتأثیرقرارمی‌دهد؛ بنابراینارزیابیآسیب‌پذیریشهرهادربرابراینمخاطرات،تنهابهعناصرکالبدیوفیزیکیآنها محدودنشده،دراینراستاعناصراجتماعیاینشهرهاراهمبایدمطالعهوبررسینمود.باتوجّه بهاینمهم،هدفپژوهشحاضرارزیابیآسیب‌پذیریاجتماعینواحیچهارگانهشهرابهردربرابرزلزلهاست.در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن عواملی همچون توزیع جمعیّت در گروه‌های سنّی پرخطر در هنگام زلزله، اشتغال، سواد، تعداد معلولان، کاربری‌های پرخطر و ... در قالب سه شاخص جمعیّت، اقتصادی - اجتماعی و فاصله فیزیکی نسبت به کاربری‌های خطرساز و ضروری بررسی شده است. روش تحقیق، کمی - تحلیلی است. در بخش مبانی نظری از روش اسنادی استفاده گردید و از روش ELECTREبرای رتبه‌بندی نواحی شهر ابهر از لحاظ شاخص‌های آسیب‌پذیری اجتماعی استفاده گردید. همچنین دراینپژوهشبرایوزن­دهیبهمعیارهاازمدلAHPاستفادهشدهاست.یافته‌هایحاصلازپژوهش نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری اجتماعی نتیجه‌ای از نابرابری‌های اجتماعی در جوامع شهری است. با توجّه به تفاوت در مقدار شاخص‌ها و ویژگی‌های اجتماعی متفاوت نواحی مختلف شهر ابهر، این نواحی آسیب‌پذیری متفاوتی نسبت به همدیگر دارند به طوری که ناحیه 2 بیشترین و ناحیه 4 کمترین میزان آسیب‌پذیری اجتماعی را در برابر زلزله دارا هستند.   موضوعایمنیشهرهادربرابرمخاطراتطبیعییکیازاهدافاصلیبرنامه‌ریزیشهریاست.باتوجّه بهاینکهایرانازنظروقوعبلایاییطبیعیجزودهکشورجهاناست،مدیریتبحران‌هایبهوجودآمدهیکیازضرورت‌هاینظامبرنامه‌ریزیشهریاست.ازسویدیگروقوعبلایایطبیعیازجملهزلزلهنهتنهاباعثخساراتبهزیرساخت‌هایکالبدیوفیزیکیدرنواحیزلزله‌زدهمی‌شود،بلکهساختارهایاجتماعیآننواحیراهمتحتتأثیرقرارمی‌دهد؛ بنابراینارزیابیآسیب‌پذیریشهرهادربرابراینمخاطرات،تنهابهعناصرکالبدیوفیزیکیآنها محدودنشده،دراینراستاعناصراجتماعیاینشهرهاراهمبایدمطالعهوبررسینمود.باتوجّه بهاینمهم،هدفپژوهشحاضرارزیابیآسیب‌پذیریاجتماعینواحیچهارگانهشهرابهردربرابرزلزلهاست.در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن عواملی همچون توزیع جمعیّت در گروه‌های سنّی پرخطر در هنگام زلزله، اشتغال، سواد، تعداد معلولان، کاربری‌های پرخطر و ... در قالب سه شاخص جمعیّت، اقتصادی - اجتماعی و فاصله فیزیکی نسبت به کاربری‌های خطرساز و ضروری بررسی شده است. روش تحقیق، کمی - تحلیلی است. در بخش مبانی نظری از روش اسنادی استفاده گردید و از روش ELECTREبرای رتبه‌بندی نواحی شهر ابهر از لحاظ شاخص‌های آسیب‌پذیری اجتماعی استفاده گردید. همچنین دراینپژوهشبرایوزن­دهیبهمعیارهاازمدلAHPاستفادهشدهاست.یافته‌هایحاصلازپژوهش نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری اجتماعی نتیجه‌ای از نابرابری‌های اجتماعی در جوامع شهری است. با توجّه به تفاوت در مقدار شاخص‌ها و ویژگی‌های اجتماعی متفاوت نواحی مختلف شهر ابهر، این نواحی آسیب‌پذیری متفاوتی نسبت به همدیگر دارند به طوری که ناحیه 2 بیشترین و ناحیه 4 کمترین میزان آسیب‌پذیری اجتماعی را در برابر زلزله دارا هستند. UR - https://ges.razi.ac.ir/article_478.html L1 - https://ges.razi.ac.ir/article_478_a26ea8d7188837409c72f2a4783f2298.pdf ER -