TY - JOUR ID - 1344 TI - بررسی ضرورت ایجاد پلیس آب به‌منظور نظارت بر منابع آب زیرزمینی در روستاهای ایج، جوین و صوفی‌آباد شهرستان سرخه سمنان JO - جغرافیا و پایداری محیط JA - GES LA - fa SN - 2322-3197 AU - اکبرزاده, پیمان AU - یزدانی, محمدرضا AU - نیکو, شیما AD - گروه بیابان‌زدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران AD - گروه بیابان زدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 9 IS - 4 SP - 89 EP - 102 KW - آب‌های زیرزمینی KW - حفاظت منابع آب KW - پلیس آب KW - تحلیل عاملی KW - شهرستان سرخه DO - 10.22126/ges.2020.4032.2018 N2 - افت سفره‌های آب زیرزمینی یکی از چالش‌های مهمّ کشور، به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که باعث ایجاد مشکلات زیادی برای تأمین آب در بخش‌های مختلف می‌شود. پژوهش حاضر باهدف شناسایی عوامل مؤثّر بر کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و ارائة راهکار پلیس آب برای مدیریت و نظارت بهتر آب‌های زیرزمینی، در شهرستان سرخة استان سمنان انجام پذیرفت. جامعة آماری در بخش کمّی پژوهش شامل روستاییان ساکن در روستاهای ایج، جوین و صوفی‌آباد شهرستان سرخة سمنان است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد و تعداد 160 پرسش‌نامه تکمیل و مقایسة سنجش نگرش ساکنین و تحلیل عاملی انجام گرفت. در بخش کیفی از نظرات اعضای شوراها، ادارة آب منطقه‌ای و دهیاری‌های به‌منظور تحلیل داده‌ها و فنّ تدوین نقشه‌های ذهنی، تحلیل محتوا استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده در بخش تحلیل عاملی بیانگر آن است که مؤلّفة پلیس آب توانسته است در حدود 4/87% واریانس را تبیین کند و نسبت به مؤلّفه‌های دیگر اثرگذاری بیشتری داشته است؛ همچنین با توجّه نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل چندمعیاره، مهم‌ترین دلیل کاهش سفره‌های آب زیرزمینی در این روستاها بهره‌برداری بی‌رویه و بدون نظارت و حفر چاه‌های غیر مجاز است؛ همچنین کشت محصولات با نیاز آبی بالا باعث ایجاد تنش بیشتر بر منابع آبی منطقه شده است. با توجّه به نتایج نوشتار پیش رو و بررسی عوامل مؤثّر در نظارت و بهره‌برداری مناسب آب‌های زیرزمینی، استفاده از پلیس آب به‌مثابة راهکاری کارآمد به‌منظور نظارت و کنترل بهره‌برداری غیر اصولی از منابع آب زیرزمینی می‌تواند مؤثّر باشد. توجّه به میزان دانش افراد و فراهم‌کردن امکانات برای این بخش، اهمّیّت زیادی دارد؛ بنابراین لازم است درخصوص ایجاد آن در سازمان‌های مرتبط تمهیدات لازم صورت پذیرد. UR - https://ges.razi.ac.ir/article_1344.html L1 - https://ges.razi.ac.ir/article_1344_4e46e3e40428a7c73e009f8d8d093665.pdf ER -