دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
3
4
2014
01
21
تعیین حریم سیلاب و نقش آن در پایداری توسعه سکونتگاهی (مطالعه موردی: رودخانه توتشامی)
1
10
FA
مجتبی
یمانی
استاد ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، تهران
m-yamani@yahoo.com
امیر
مرادی
کارشناس ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، تهران
سعید
رحیمی هرآبادی
دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی و مدیریت محیط، دانشگاه خوارزمی، تهران
<strong>سیلاب یکی از واکنشهای محیطی سیستمهای رودخانهای است که دارای جریانی استثنائی و شدید است. وقوع این پدیده تابع دورة زمانی و مکانی خاصّی نیست. اساساً مهمترین سبب شکلگیری آن، پراکنش جغرافیایی دشتهای سیلابی رودخانهها و خطوط پست ساحلی است که در طول آنها شرایط مساعدی برای توسعة سکونتگاهی وجود دارد. از این رو، مداخلات انسانی در کانال رودخانهها و تجاوز به حریم آن باعث شده تا تعیین حریم رودخانه همواره مورد توجّه باشد. در این مقاله، حریم سیلگیر رودخانة توتشامی برای دورههای بازگشت مختلف به منظور ارزیابی حریم فرایندهای سیلابی تعیین شده است. در این راستا، آمار و اطّلاعات مربوط به هیدرولوژی منطقه جمعآوری و سپس اقدام به تجزیه و تحلیل، بازسازی و تکمیل دادهها گردید. در بررسیهای میدانی یک بازة هفت کیلومتری از کانال رودخانه انتخاب شد و نیمرخهای عرضی مورد نیاز روی آنها ترسیم گردید. همچنین ضریب زبری کرانههای چپ، راست و داخل کانال تعیین شد. در نهایت با بهکارگیری نرمافزار </strong><strong>HEC-RAS</strong><strong> پهنة سیلگیر رودخانه به ازای دورههای بازگشت 2، 5، 25، 50، 100 و 200 ساله تعیین گردید. این نوشتار، علاوه بر تهیّة نقشة حریم سیلگیر رودخانه به ازای دورههای بازگشت متفاوت، تلاش شد تا ارتباط فرایند سیلابی و آسیبشناسی توسعة سکونتگاهی مجاور رودخانة مورد مطالعه، ارزیابی شود. نتایج نشان داد وسعت حریم فرایندهای سیلابی رودخانة توتشامی در دورههای بازگشت مختلف، به میزان قابل توجّهی تحت تأثیر خصوصیات ژئومورفولوژیک کانال و دشت سیلابی است. همچنین سکونتگاههای حاشیة رودخانه در حریم سیلگیر 25 تا 200 ساله قرار گرفتهاند.</strong>
مخاطرات سیلاب,حریم سیلگیر,توسعه سکونتگاهی,رودخانه توتوشامی,HEC-RAS
https://ges.razi.ac.ir/article_703.html
https://ges.razi.ac.ir/article_703_bdc8e410a98d05a8fe167406b40832fc.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
3
4
2014
01
21
عوامل مؤثّر بر اجرای موفّق طرح تجمیع دهیاریها (مطالعه موردی: شهرستان روانسر)
11
21
FA
آئیژ
عزمی
استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه رازی، کرمانشاه
iman_rohanni@yahoo.com
علی
شاهمرادی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه رازی، کرمانشاه
الهام
محمدی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه رازی، کرمانشاه
سمیه
حسنی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه رازی، کرمانشاه
<strong>ایجاد دهیاریها مهمترین اقدام مدیریت روستایی در دهههای اخیر بوده است. با وجود جدید بودن قانون دهیاریها، در سالهای اخیر، زمزمة طرح تجمیع دهیاریها مطرح شده است. این پژوهش، به بررسی طرح تجمیع دهیاریها و مؤلّفههای مؤثّر بر آن پرداخته است. هدف تحقیق، بررسی</strong><strong>مؤلّفههایی است که بر اجرای طرح مزبور تأثیر میگذراند. روش پژوهش، کمّی، پیمایشی بوده که از ابزار پرسشنامه جهت جمعآوری اطّلاعات استفاده شده است. حجم نمونه بالغ بر 70 نفر از دهیاران شهرستان روانسر بوده است که به روش سرشماری انتخاب شدهاند. پایایی تحقیق از طریق ضریب آلفای کرونباخ و روایی تحقیق از پنل متحصّصان مورد تأیید قرار گرفت. یافتههای پژوهش بیان میکنند که طرح تجمیع با مخالفت دهیاران روبهرو است. نگرانی نسبت به وجود اختلاف بین دهیاران منتخب و شوراهای روستایی و همچنین اختلافات فرهنگی و چالشهای مدیریتی از نگرانیهای این طرح است. در مجموع سه عامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مدیریتی در موفّقیّت طرح تجمیع دهیاریها نقش دارند که وزن عامل اجتماعی و فرهنگی نسبت به سایر متغیّرها در موفّقیّت طرح تجمیع دهیاریها بیشتر است و از جمله عوامل مؤثّر در طرح تجمیع دهیاریها هستند که باید مورد توجّه قرار گیرند. </strong>
<strong><em> </em></strong>
تجمیع دهیاریها,شهرستان روانسر,شوراهای روستایی,دهیاران
https://ges.razi.ac.ir/article_704.html
https://ges.razi.ac.ir/article_704_4f1d3980d6fa557dfd435c592b3f1cd4.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
3
4
2014
01
21
آشکارسازی آماری اثر گاز گلخانهای هگزا فلورید گوگرد بر بارشهای فصلی ایران در دهه اخیر
23
32
FA
یوسف
قویدل رحیمی
0000-0003-1929-155X
دانشیار اقلیمشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
ghavidel@modares.ac.ir
میثم
طولابی نژاد
کارشناس ارشد اقلیمشناسی کاربردی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
منوچهر
فرج زاده
استاد اقلیم شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
farajzam2002@yahoo.com
<strong>اثرات گلخانهای یکی از تهدیدهای جدّی محیطزیست هستند و عوارض جانبی آن متوجّه تمامی نقاط جهان است. با توجّه به اهمّیّت این موضوع، پژوهش حاضر با هدف نقش گازهای گلخانهای در نوسانات بارش ایران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. دادههای مجموع بارش 36 ایستگاه منتخب بر اساس صحّت دادههای آماری و پراکندگی فضایی ایستگاهها در سطح کشور، از سال 2000 تا 2010 از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. همچنین آمار و اطّلاعات مربوط</strong><strong>به گاز هگزا فلورید (برحسب بیلیون در قسمت) از ایستگاه شاخص جهانی منولوا دریافت شد. نتایج حاصل از تحلیل فضایی پژوهش نشان دادند که تأثیر گاز هگزا فلورید گوگرد بر بارش فصل بهار در بخشهای شرق و جنوب شرق کشور تقریباً مثبت و به صورت افزایش بارش و در سواحل دریای خزر تأثیر این گازها به صورت کاهش بارش بوده است. با توجّه به اینکه تابستان فصل خشکی است؛ بنابراین، نتایج حاصل از تحلیل این فصل قابل اطمینان نیست. در فصل پاییز تأثیر گاز هگزا فلورید گوگرد بر بارش بخشهای جنوب شرقی کشور مثبت و به صورت افزایش بارش و در بخشهای شمالی و شمال شرقی کشور تأثیر این گاز بر بارش مناطق از نوع معکوس و به صورت کاهش بارش خود را نشان داده است؛ امّا بارش فصل زمستان طی این دورة آماری، از گاز هگزا فلورید گوگرد تأثیر چندانی نپذیرفتهاند. در مجموع میتوان گفت که بارش شهرهای بزرگ و صنعتی، بیشترین تأثیر را از این گاز به صورت کاهش بارش پذیرفتهاند.</strong>
<strong><em> </em></strong>
تغییر اقلیم,گاز گلخانهای,هگزا فلورید گوگرد,اکسید نیتروژن,بارش ایران
https://ges.razi.ac.ir/article_705.html
https://ges.razi.ac.ir/article_705_4aa5e9f7bbca040aaace03abdfe6d74b.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
3
4
2014
01
21
کاربرد عوامل ژئومورفیک در مکانیابی دفن زبالههای شهری (مطالعه موردی: شهر اسلامآباد غرب)
33
49
FA
ابوالقاسم
امیر احمدی
دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار
سیما
پورهاشمی
دانشجوی دکتری ژئوموفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار
سمیرا
رضایی
کارشناسی ارشد ژئوموفولوژی ، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار
<strong>رشد بیرویة جمعیّت منجر به افزایش تولید زباله و در نهایت خساراتی نظیر آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی، تأثیر منفی بر چشمانداز و اکولوژی منطقه، آلودگی محیطزیست و صرف هزینههای بیشمار برای جامعه میگردد. یکی از بهترین روشها برای کاهش خسارات ناشی از آن، مکانیابی مناسب جهت دفن بهداشتی موادّ زائد است. علم ژئومورفولوژی با توجّه به ماهیت خود که بررسی تحوّل عوارض سطح زمین است، میتواند</strong><strong>نقش</strong><strong>مهمّی را در مکانیابی دفن زباله داشته باشد. در این پژوهش، سعی بر آن بوده که با تأکید بر معیارهای ژئومورفولوژی و تأثیرگذار، مکانیابی بهینهای را برای دفن زبالههای شهری اسلامآباد غرب صورت پذیرد و معیارهای مختلفی نظیر شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، زمینشناسی، خاکشناسی، فاصله از شبکة ارتباطی، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، فاصله از مناطق مسکونی روستایی، فاصله از مناطق شهری و پراکنش بارش تهیّه و مورد ارزیابی قرار گرفت. اطّلاعات مورد نیاز از طریق نقشههای توپوگرافی 1:50000 و نقشههای زمینشناسی 1:100000 سازمان نقشهبرداری و مطالعات میدانی فراهم گردید. پس از تهیّة نقشة ژئومورفولوژی و ایجاد لایههایی قابل استفاده در نرم افزار سیستم اطّلاعات جغرافیایی، به روش همپوشانی، 4 مکان مناسب در شمال شرق و شمال غرب شهر اسلامآباد غرب برای دفن بهداشتی زبالهها تعیین شدند.</strong>
<strong><em> </em></strong>
ژئومورفولوژی,اسلامآباد غرب,مکانیابی,پسماند جامد شهری
https://ges.razi.ac.ir/article_706.html
https://ges.razi.ac.ir/article_706_9d2a3af17b6c708abdfa8cba177a73fa.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
3
4
2014
01
21
تحلیل تأثیر نوع بارش بر شبیهسازی دبی جریان در حوضه آبخیز تالار و خرّمآباد
51
64
FA
محمد
گلشن
دانشجوی دکتری مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری
golshan.mohammad@yahoo.com
عبدالله
پیرینا
دانشجوی دکتری مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری
پیام
ابراهیمی
دانشجوی دکتری مهندسی آبخیزداری، دانشگاه تهران، تهران
اباذر
اسمعلی عوری
دانشیار مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل
<strong>بهکارگیری مدلی که جامعیّت و کارایی بالایی برای شبیهسازی فرایندهای هیدرولوژیکی در حوضههای مختلف دارد، از اهمّیّت بالایی برخوردار است. در این مطالعه، کارایی مدل ارزیابی آبوخاک در شبیهسازی رواناب حاصل از بارشهای مختلف در حوضة آبخیز خرّمآباد با مساحت 2467 کیلومترمربع و </strong><strong>در </strong><strong>حوضة آبخیز تالار با مساحت 2057 کیلومترمربع ارزیابی شد. مقدار بارندگی در حوضة آبخیز خرّمآباد 560 و در حوضة آبخیز تالار 612 میلیمتر است و هر دو منطقه دارای اقلیم نیمهمرطوب هستند. نقشة کاربری اراضی، خاک، مدل رقومی ارتفاع و اطّلاعات هواشناسی برای هر دو منطقه تهیّه شد. </strong><strong>بعد از روی همگذاری لایههای مکانی در حوضة خرّمآباد 223 و در حوضة تالار 265 واحد پاسخ هیدرولوژیکی تعیین شد. با استفاده از برنامة واسنجی ابزار ارزیابی آبوخاک</strong><strong>،</strong><strong> آنالیز حسّاسیّت پارامترها و تعیین مقادیر بهینه برای پارامترهای حسّاس انجام شد. نتایج آنالیز حسّاسیّت نشان داد که پارامتر شمارة منحنی در هر دو منطقة مطالعاتی از حسّاسیّت بالایی برخوردار است. تعیین مقادیر بهینة </strong><strong>کارایی مدل با ضرایب آماری </strong><strong>NS</strong><strong> و</strong><strong>R<sup>2</sup></strong><strong> مورد ارزیابی قرار گرفت. مقادیر این ضرایب در حوضة خرّمآباد به ترتیب برابر با 74/0 و 72/0 و در حوضة تالار برابر با 64/0 و 66/0 به دست آمد. نتایج نشان داد که نوع بارش منطقه بر روی کارایی مدل تأثیر دارد و </strong><strong>رواناب حاصل از ذوب</strong><strong> برف باعث کاهش کارایی مدل ارزیابی آبوخاک میشود. به طور کلّی مدل در هر دو حوضه از کارایی مناسبی برخوردار است و میتواند به منظور مدیریت و برنامهریزی حوضههای آبخیز در این مناطق مورد استفاده قرار گیرد.</strong>
<strong><em> </em></strong>
شبیهسازی,اقلیم,رواناب,SUFI2,SWAT
https://ges.razi.ac.ir/article_707.html
https://ges.razi.ac.ir/article_707_b6290198ae75deb77f43f037f409c899.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
3
4
2014
01
21
تهیّه نقشه شماره منحنی رواناب و بررسی دقّت آن توسّط مدل هیدرولوژیکی (مطالعه موردی: حوضه ناودار گیلان غرب)
65
73
FA
نرگس
امیدی
کارشناس ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه رازی، کرمانشاه
narges.omidi2013@gmail.com
بهمن
فرهادی
استادیار مهندسی آب، دانشگاه رازی، کرمانشاه
bfarhadi2001@yahoo.com
سمیرا
رحیمی
کارشناس ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه رازی، کرمانشاه
همایون
حصادی
استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، کرمانشاه
hhesadi@yahoo.com
<strong>شمارة منحنی رواناب یکی از پارامترهای مورد نیاز جهت محاسبة میزان رواناب با استفاده از روش </strong><strong>SCS</strong><strong>است. با توجّه به اینکه عوامل مؤثّر بر این پارامتر دارای تغییرات مکانی هستند، مقادیر مختلفی برای شمارة منحنی در بخش</strong><strong></strong><strong>های مختلف یک حوضة آبریز قابل انتظار است. هدف از مطالعة کنونی، تعیین نقشة شمارة منحنی رواناب حوضة ناودار در استان کرمانشاه است. برای این منظور، از سیستم اطّلاعات جغرافیایی و سنجش از دور استفاده گردیده است. ابتدا نقشة کاربری اراضی منطقه بر اساس تصاویر ماهوارة لندست (</strong><strong>TM</strong><strong>) و با استفاده از نرم</strong><strong></strong><strong>افزار ارداس تهیّه گردید. سپس با کمک شاخص </strong><strong>NDVI</strong><strong> تراکم پوشش زمین تعیین شد. نقشة گروه هیدرولوژیکی خاک منطقة مورد مطالعه با استفاده از نقشة خاکشناسی موجود در محیط </strong><strong>Arc GIS</strong><strong> به دست آمد. در نهایت نقشة شمارة منحنی رواناب بر اساس جدول </strong><strong>SCS</strong><strong>و نقشههای کاربری اراضی، تراکم پوشش زمین و گروه هیدرولوژیکی خاک تهیّه گردید. متوسّط شمارة منحنی در شرایط رطوبتی متوسّط در منطقة مورد مطالعه 78 محاسبه گردید. همزمان با تحلیل روانابهای ثبتشده در مدل بارش - رواناب </strong><strong>HEC-HMS</strong><strong> مقدار شمارة منحنی رواناب برای حوضة مورد مطالعه 76 تعیین گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان دقّت برآورد شمارة منحنی از طریق </strong><strong>RS</strong><strong> و </strong><strong>GIS</strong><strong> بالاست، لذا می</strong><strong></strong><strong>توان با دقّت قابل قبولی به شمارة منحنی حاصل از روش </strong><strong>RS</strong><strong> و </strong><strong>GIS</strong><strong> در این حوضة آبریز اعتماد کرد. با توجّه به شمارة منحنی به دست آمده برای حوضه (78) می</strong><strong></strong><strong>توان نتیجه گرفت که این حوضه، پتانسیل تولید رواناب بالایی دارد.</strong>
<strong><em> </em></strong>
شمارة منحنی رواناب,سیلاب,سنجش از دور,مدل بارش - رواناب,مدل HEC-HMS
https://ges.razi.ac.ir/article_708.html
https://ges.razi.ac.ir/article_708_87ecb3c01aea3ec48de97af9ac2e7b71.pdf