دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
شناسایی ساختار گسلی و تحول چشمههای کارستی با استفاده از رادار نفوذی (مطالعة موردی: استان کرمانشاه)
1
10
FA
امجد
ملکی
a_maleki@razi.ac.ir
محسن
اویسی
در مناطق کارستی، هدف اساسی، روش ژئوفیزیکی بررسی قسمتهایی ازسنگهای کربناته است که مشاهدۀ مستقیم آنها امکان ندارد. با روش ژئوفیزیکی، میتوان در مورد حجم سنگ و تشریح افقهای حاوی ناپیوستگیهایی که در مطالعات کارست، بسیار اهمیت دارد، اطلاعات باارزشی بهدست آورد. منطقۀ مورد تحقیق در زونهای زاگرس رورانده و چین خورده، قرار دارد و از سازندهای سخت (کربناته)تشکیـل شده است. چشمههای کارستی استان کرمانشاه، نقش مهمی در تأمین و تغذیة آب استان دارد، به همین دلیل با عملیات ژئوفیزیکی، اقدام به شناسایی و تعیین نقش زمینساخت (گسل و شکستها) در ایجاد و تحوّل چشمههای کارستی شده است. روش الکترومغناطیسی رادار (GPR) یکی از روشهای مهم برای آشکارسازی ساختارهای سطحی و نزدیک به سطح زمین می باشد. درتحقیق حاضر، عملیات ژئوفیزیک با استفاده از دستگاه رادار در محدود دو چشمه، سراب یاوری (زون زاگرس مرتفع منطبق بر روراندگی) و سراب نیلوفر (زون زاگرس چین خورده) انجام گرفت. با استفاده از آنتن 100 مگاهرتز غیر پوششی و نگاشتهای حاصله، سرعت موج در لایة بهدست آمد، شکستگی سطحی، ساختار چین خورده و میزان تحول این مناطق مورد مطالعه قرار گرفته. با بررسی نیمرخهای بهدست آمده، مشخص شد که چشمۀ سراب یاوری که در زون زاگرس شکسته واقع شده، تعداد گسل و بهم ریختگی لایه و پدیدة انحلال بیشتر است، در صورتی که تعداد گسل و میزان انحلال در چشمۀ سراب نیلوفر که دورتر از زون شکسته و نزدیک به زون زاگرس چین خورده واقع شده به مراتب کمتر از چشمۀ سراب یاوری است. این امر نشان میدهد که به کمک رادار، میتوان به مطالعۀ دقیق ساختار و تحول چشمههای کارستی پرداخت و نتایج قابل قبولی بهدست آورد .
چشمههای کارستی,رادار,ژئوفیزیک,زاگرس,کرمانشاه
https://ges.razi.ac.ir/article_161.html
https://ges.razi.ac.ir/article_161_f8b06b477c0277b80f52b61c8feb19a1.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
رابطهی ویژگیهای خاکشناسی مارنها با اشکال مختلف فرسایش حوزهی آبخیز تلخهرود
11
23
FA
رامین
سلماسی
عباس
احمدی
بیشترین میزان فرسایش و تولید رسوب حوزهی آبخیز تلخهرود مربوط به سازندهای مارنی آن است. در پژوهش پیش رو تأثیر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی نمونههای مارن در پیدایش فرسایش شیاری، خندقی، تودهای و هزاردرهای مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور در واحدهای یکسان مارنی (از لحاظ ویژگیهای درصد شیب، جهت شیب، ارتفاع و میزان پوشش گیاهی) از مارنهای با اشکال مختلف فرسایش نمونهگیری شد و ویژگیهای pH، هدایت الکتریکی، کربن آلی، سدیم، پتاسیم، کلر، کلسیم همراه با منیزیم، ظرفیت تبادل کاتیونی، نسبت سدیم قابل جذب (SAR)، گچ، آهک، درصد شن، سیلت و رس، نفوذپذیری و پایداری خاکدانههای آنها تعیین شد. سپس دادههای بهدستآمده مورد تجزیه و تحلیل واریانس و مقایسهی میانگینها قرارگرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که از بین ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اندازهگیریشده، pH، درصد گچ و درصد شن نمونهها، اختلاف معنادار در بین اشکال مختلف فرسایش داشتند. بیشترین میزان pH در فرسایش تودهای و برای درصد شن و گچ در فرسایش خندقی مشاهده شد. کمترین مقادیر این سه ویژگی نیز در فرسایش بدلند وجود داشته است.
: حرکات تودهای,خندق,فرسایشهای شیاری,فرسایش بدلند
https://ges.razi.ac.ir/article_162.html
https://ges.razi.ac.ir/article_162_ba9739d24a6cf5dc99cbd5a39fb83cfc.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
تحلیل فضایی پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در شهر بندرانزلی بر اساس مدل تاپسیس
25
44
FA
محمد
اسکندری نوده
مژگان
خوشدلان
هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هماهنگی در پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر بندرانزلی و ارائهی راهکاری برنامهریزیشده برای نیل به توزیع متعادل خدمات در سطح نواحی شهر، بهمنظور بهرهمندی همه شهروندان از خدمات شهری مناسب است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است که در آن از مدل ضریب آنتروپی نسبی برای بررسی میزان تعادل در توزیع جمعیت در نواحی شهر، مدل ضریب پراکندگی و مدل تاپسیس برای بررسی میزان تعادل در توزیع خدمات استفاده شده است. جامعهی آماری، نواحی نُهگانهی شهر بندرانزلی بر اساس طرح جامع پیشنهادی شهر است که توسط هشت شاخصِ خدمات شهری مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که پراکندگی جمعیت در نواحی شهری متعادل است، اما تنها 13 درصد از جمعیتِ کل شهر از خدمات شهری متعادل بهرهمند بوده و40 درصد از کل جمعیت در شرایط نیمهمتعادل و 47 درصد باقیمانده در شرایط نامتعادل بهرهمندی از خدمات شهری بهسر میبرند. بررسی ضریب همبستگی پیرسون میان پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر، نشانگر نبود رابطهی مؤثر بین دو متغیر است. بنابراین ضمن افزایش شاخصهای خدمات شهری در سطح نواحی، برقراری ارتباط هماهنگ و مؤثر بین پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر بندر انزلی ضروری به نظر میرسد.
پراکندگی جمعیت,توزیع خدمات,نواحی شهر بندر انزلی,مدل تاپسیس
https://ges.razi.ac.ir/article_163.html
https://ges.razi.ac.ir/article_163_4471bda934cf1571f0a53536b9706549.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
واسنجی روشهای برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) و محاسبهی نیاز آبی گیاه (ETC) زیتون در استان کرمانشاه
45
64
FA
سید حسین
میرموسوی
حمید
پناهی
حمید
اکبری
یونس
اکبرزاده
برآورد نیاز آبی، از مهمترین عوامل در مدیریت منابع آب و از ضروریات هر طرح آبیاری و زهکشی بهشمار میرود. برای تعیین نیاز آبی، بایستی تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع را برآورد کرد. با توجه به اینکه روشهای گوناگونی برای این منظور توصیه شده است، ولی انتخاب روش مناسب یکی از مشکلات تصمیمگیری در این مورد است. در این پژوهش از پنج ایستگاه منتخب در استان کرمانشاه با طول دورهی آماری بین 17 تا 54 سال استفاده شده است. روشهای محاسبه به پنج روش فائو ـ پنمن ـ مانتیث، ترنت وایت، بلانی کریدل اصلاح شده، هارگریوز و پنمن اصلاح شده بر اساس دادههای ماهانه و سالانه است. با بررسی مقادیر محاسبه شده برای تبخیر و تعرق پتانسیل و با توجه به توصیههای سازمان هواشناسی جهانی، از بین پنج روش فوق، مشخص شد که روش فائو ـ پنمن ـ مانتیث، برآورد دقیقتری برای ارائه میکند. همچنین نتایج نشان داد که حداکثر میزان ماهانه و سالانه، بهترتیب 5/8 و 9/48 میلیمتر مربوط به ایستگاه روانسر و حداقل آن بهترتیب 8/5 و 4/38 میلیمتر مربوط به ایستگاه کنگاور است و بیشترین نیاز آبی سالانه برای ایستگاه روانسر با مقدار 3/923 میلیمتر بهدست آمد.
تبخیر و تعرق پتانسیل,نیاز آبی,کرمانشاه,روش ترکیبی فائو- پنمن – مانتیث
https://ges.razi.ac.ir/article_166.html
https://ges.razi.ac.ir/article_166_0c06d44ecdd92d5c64c30f40d00b983d.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
شناسایی و اولویتبندی جاذبههای گردشگری شهرستان روانسر بر اساس پتانسیل جذب گردشگر
65
86
FA
یوسف
قنبری
حسین
کماسی
داود
جمینی
آزاد
آریان پور
شهرستان روانسر با داشتن جاذبههای گردشگری متنوع طبیعی ـ انسانی، یکی از مقاصد اصلی گردشگران غرب کشور و استان کرمانشاه میباشد که سالیانۀ گردشگران زیادی را جذب میکند. با توجه به پتانسیلهای بالای گردشگری و تنوع جاذبهها، اولویتبندی و شناسایی مناطق مستعد گردشگری در این منطقه، جهت شناسایی نقاط ضعف و قوت و جهت توسعۀ گردشگری منطقه، امری مهم و اجتناب ناپذیر به نظر میرسد. این مقاله با توجه به هدف از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق یک مطالعۀ توصیفی ـ تحلیلی و پیمایشی است که جهت انجام آن محققان نُه پارامتر «ارتفاع قرارگیری از سطح دریا، وضعیت زیرساختها، تعداد گردشگر، تسهیلات و خدمات، دسترسی، پتانسیل اطراف جاذبه، قابلیت جذب گردشگر در فصول مختلف، اثرات اقتصادی و عدم مخاطرات طبیعی» را در مورد هفت مکان گردشگری مهم شهرستان روانسر انتخاب و با استفاده از روش تاپسیس به اولویتبندی مکانهای جاذب گردشگری این شهرستان پرداخته شده است. جهت تعیین وزن شاخصها نظرات 30 نفر از کارشناسان مربوطه با استفاده از روش ای.اچ.پی. محاسبه گردید. نتایج حاصل از مدل تاپسیس، مکانهای گردشگری شهرستان روانسر جهت بازدید گردشگران به ترتیب زیر اولویتبندی نمود: غار قوری قلعه با امتیاز (766/0) رتبۀ یک، سراب روانسر با امتیاز (716/0) رتبۀ دوم، غار کاوات با امتیاز (589/0) رتبۀ سوم، زیارتگاه اویس قرنی، سراب جاوری، تپۀ موسایی و تاق فرهاد به ترتیب با امتیاز (469/0)، (465/0)، (249/0) و (224/0) در اولویتهای بعدی واقع شدند. در نهایت، راهکارهایی جهت ارتقاء نقاط قوت و رفع موانع و مشکلات مکانهای هفتگانۀ جاذب گردشگری شهرستان روانسر ارائه گردیده است.
توسعۀ گردشگری,جاذبههای گردشگری,اولویتبندی,تاپسیس,شهرستان روانسر
https://ges.razi.ac.ir/article_167.html
https://ges.razi.ac.ir/article_167_6ebcc6e429e259ca08e6c0feb95b10c6.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
تحلیل خشکسالیهای استان تهران با استفاده از شاخص SPI و پیشبینی آن براساس مدل زنجیره مارکوف
87
100
FA
علی
حنفی
فرامرز
خوش اخلاق
محسن
سلطانی
خشکسالی، پدیدهای خزنده است که در اثر کمبود رطوبت محیطی ناشی از کاهش میزان بارش بهوقوع میپیوندد. در بررسی وضعیت خشکسالیهای استان تهران ازدادههای بارش ماهانه چهارده ایستگاه در دوره آماری (2007-1976) و روش شاخص بارش استاندارد شده (SPI)، در مقیاس زمانی یک، شش و دوازده ماهه استفاده شد. شدت و تداوم دورههای خشک برای هر سه مقیاس تعیین و مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتیجه این بررسی نشان داد، با افزایش تداوم از تعداد رخدادهای خشکسالی کاسته میشود و فراوانترین وقایع خشکسالی در تداومهای یک تا شش ماهه رخ میدهد. همچنین مشخص شد، شدیدترین خشکسالی استان تهران در سال 1995، با ضریب SPI بیش از 3- بوده، درحالیکه شدیدترین ترسالی آن در سال1982، با ضریب SPI بیش از 2+ رخ داده است. در ادامه از مدل زنجیره مارکف برای محاسبه احتمالات تعادل دورههای مرطوب، خشک و نرمال در SPI سالانه استفاده شد؛ نتایج نشان داد که احتمال تعادل دورههای خشک، مرطوب و نرمال در ایستگاههای استان بهترتیب 29، 30 و 41 درصد است که این بدینمعنی است که در بیشتر مواقع منطقه از نظر اقلیمی در شرایط نرمال قرار دارد؛ درحالیکه احتمال وقوع شرایط خشک و مرطوب بسیار به هم نزدیک است.
خشکسالی,نمایه SPI,زنجیره مارکف,پهنهبندی,استان تهران
https://ges.razi.ac.ir/article_168.html
https://ges.razi.ac.ir/article_168_d9df676d84ab8c447ae5fe76bc56e780.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
شناسایی شرایط همدید بارشهای حدی و فراگیر در کرانههای غربی خزر با تأکید بر الگوهای ضخامت جو
101
122
FA
امیرحسین
حلبیان
فرشته
حسینعلی پورجزی
در این پژوهش با استفاده از پایگاه داده بارش کرانههای غربی خزر، نقشههای همبارش روزانه این پهنه، از تاریخ 1/1/1340 تا 10/11/1383 روی یاختههایی به ابعاد 14×14 کیلومتر، بهروش کریجینگ میانیابی و ترسیم شد. این دادهها، دسترسی به اطلاعات 48 نقطه مکانی پهنه مطالعاتی را برای 15992 روز و امکان محاسبه مقادیر هر روز بارش، بیشینه بارش و درصد مساحت زیر بارش را فراهم آورد. بر این اساس حدیترین و فراگیرترین بارشها شناسایی و 109 روز از این بارشها، بر اساس شاخص پایه صدک 99ام، برای بررسی و تحلیل انتخاب شدند. با بهرهگیری از رویکرد محیطی به گردشی و تحلیل خوشهای پایگانی بهروش ادغام "وارد"، سه الگوی گردشی ضخامت جو بین ترازهای 500-1000 هکتوپاسکال شناسایی شد. در ادامه، برای تحلیل بارشها در هر الگوی ضخامت جو، روز نماینده بر اساس ضریب همبستگی با آستانه 95درصد تعیین و در این روزها نقشههای فشار تراز دریا، ضخامت جو ترازهای 500-1000 هکتوپاسکال، توابع جبههزایی و شار همگرایی رطوبت ترازهای 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکتوپاسکال ترسیم و تحلیل شد. بررسی ها نشان از استقرار فرودی بهنسبت عمیق بر بخشهای شمالی و شمال غربی دریای خزر حدفاصل دو توده آبی خزر و سیاه دارد که زمینه را برای رخداد بارشهای حدی و فراگیر در پهنه مطالعاتی فراهم میکند. تحلیل نقشههای تابع جبههزایی، وجود کانونهای جبههزایی را روی دریای خزر و اطراف آن تأیید میکند. تحلیل تابع شار همگرایی رطوبت هم نشان از نقش دریای خزر، دریای سیاه و دریاچه آرال در تأمین رطوبت بارشها دارد.
اقلیمشناسی همدید,الگوی گردشی,بارش,رویکرد محیطی به گردشی,ضخامت جو,کرانههای غربی خزر
https://ges.razi.ac.ir/article_169.html
https://ges.razi.ac.ir/article_169_d486bd2a34b587fa18e182f51a557799.pdf
دانشگاه رازی
جغرافیا و پایداری محیط
2322-3197
2676-5683
2
2
2012
07
22
تحلیل و شبیهسازی نمودارهای ترمودینامیک رگبارهای همرفتی و مخرّب مناطق کوهستانی (مطالعه موردی: رگبار مشکینشهر)
1
12
FA
<strong>برای وقوع بارش، شرایط دینامیکی و ترمودینامیکی خاصّی مورد نیاز است. گاهی شدّت عملکرد و ترکیب غیر معمول این شرایط باعث رخداد بارشهای شدیدی میشود که معمولاً این بارشها خارج از رژیم بارشی و محیطی مکانِ رخداد هستند؛ بنابراین، محیط نمیتواند واکنش بهینه را نسبت به این ناهنجاری انجام دهد و خسارات جبرانناپذیری به زیستبوم وارد میآید. بارش 29 تیرماه 1380 یکی از مخرّبترین بارشهای اتّفاقافتاده در شهرستان مشکینشهر است. این بارش باعث خسارات جانی - مالی فراوان ازجمله کشتهشدن 33 نفر از مردم شهرستان شد. در این مطالعه بهمنظور آگاهی از شرایط ترمودینامیکی جوّ متناظر با این روز بارشی، از دادههای شبکهای، دما، ارتفاع ژئوپتانسیل و نم نسبی با تفکیک مکانی 125/0*125/0 با گامهای ارتفاعی 25 و 50 هکتوپاسکال از تراز 1000 تا 200 هکتوپاسکال استفاده شد. با کاربرد معادلات فیزیکی - ترمودینامیکی، نمودارهای ترمودینامیکی نیمرخ قائم جوّ برای نقطهای با عرض 375/38 درجة شمالی و طول 625/47 درجة شرقی شبیهسازی شد. شبیهسازی نمودارهای ترمودینامیک و محاسبة شاخصهای فیزیکی، با پایشهای زمانی ششساعته برای این روز بارشی نشان داد که مهمترین عامل ایجاد این بارش، لایهبندی متفاوت رطوبت لایههای قائم جوّ بوده، بهصورتی که دمای پتانسیل تر و دمای پتانسیل معادل، نسبت به ارتفاع از ساعات قبل از شروع بارش تا آغاز بارش، روند کاهشی تندی را طی کردهاند. این خصوصیات باعث شکلگیری یک ناپایداری پنهان یا پتانسیل در ساعات قبل از شروع بارش شده بود که در هنگام بارش با دخالت سامانة دینامیکی و همرفت حرارتی، ناپایداری پتانسیل به بالفعل تبدیل و سبب رخداد بارش رگباری و مخرّب شده است. </strong>
<strong><em> </em></strong>
<strong> </strong>
نمودار ترمودینامیکی,ناپایداری پتانسیل,ناپایداری همرفتی,مشکینشهر
https://ges.razi.ac.ir/article_1095.html
https://ges.razi.ac.ir/article_1095_776de4744eb6a0b63bea6068f989576c.pdf